Trądzik u dorosłych – przyczyny powstania, leczenie

Czym jest trądzik u dorosłych i dlaczego się pojawia?

Trądzik dorosłych, nazywany również trądzikiem późnym to problem skórny, który pojawia się po 25-30 roku życia. Jest to choroba dermatologiczna. Występuje zarówno u osób, które wcześniej zmagały się z trądzikiem młodzieńczym w okresie dojrzewania, jak i u tych, które wcześniej nie miały problemów z cerą. Skóra trądzikowa pojawia się na skutek działania wielu czynników, które wpływają na pracę gruczołów łojowych takich jak stan zapalny skóry oraz nadmierne rogowacenie naskórka.

Jakie są przyczyny powstawania trądziku u dorosłych?

Występowanie trądziku u dorosłych może mieć różne przyczyny, często związane z czynnikami hormonalnymi, stylem życia i uwarunkowaniami genetycznymi. W jego etiopatogenezie istotną rolę odgrywa nasilony stres, zaburzenia hormonalne organizmu, choroby i niektóre leki, a także nieodpowiednia pielęgnacja domowa.

Hormonalne przyczyny trądziku u dorosłych – co warto wiedzieć?

Hormony głównie androgeny np. testosteron, stymulują gruczoły łojowe do nadmiernej produkcji sebum i łoju. Nadmiar sebum zatyka pory, co sprzyja namnażaniu bakterii Cutibacterium acnes odpowiedzialne za powstawanie zmian trądzikowych. Zaburzenia hormonalne mogą prowadzić do wzrostu stanu zapalnego w skórze, co skutkuje powstawaniem bolesnych, głębokich wyprysków i wykwitów.

Do głównych przyczyn hormonalnych należą:

• Zespół policystycznych jajników (PCOS) – PCOS charakteryzuje się nadmierną produkcją androgenów, co może prowadzić do objawów takich jak trądzik, nieregularne miesiączki, wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie. Jest to choroba przewlekła. 
• Cykl menstruacyjny – przed miesiączką spada poziom estrogenu i progesteronu, a relatywny wzrost androgenów może nasilać trądzik.
• Ciąża i menopauza – zmiany hormonalne mogą powodować trądzik, zwłaszcza gdy dochodzi do wahań poziomu estrogenu i androgenów.
• Stres – w organizmie zwiększa się kortyzol, który pośrednio podnosi aktywność androgenów, nasilając produkcję sebum.
• Antykoncepcja hormonalna – odstawienie tabletek antykoncepcyjnych lub stosowanie metod antykoncepcji może powodować wahania hormonów i wywołać trądzik.

Jak stres wpływa na opisywany problem?

Nieprzerwana ekspozycja na stres negatywnie wpływa na kondycję skóry. Dolegliwości, które mogą pojawić się jako pierwsze to: odczuwanie swędzenia, pieczenie oraz brak odpowiedniego poziomu nawilżenia, co wzmaga pracę gruczołów łojowych. Wydzielany w wyniku stresu kortyzol uszkadza kolagen oraz inne białka. Wskutek właściwości przeciwzapalnych hormonu stresu, zostają osłabione funkcje odpornościowe organizmu, przez co zwiększa się prawdopodobieństwo zakażenia. Dysfunkcja płaszcza lipidowego jest kolejnym efektem działania stresu. Konsekwencją jest zmniejszenie napięcia, ścieńczenie skóry. Zwiększa się ryzyko wystąpienia stanów zapalnych i urazów. Skóra szarzeje, jest niedostatecznie nawilżona, dochodzi do powstania teleangiektazji. Następuje zwiększona produkcja łoju, ponieważ gruczoły łojowe chcą uzupełnić niedobór lipidów, co zwiększa ryzyko powstania zmian trądzikowych.

Jakie rodzaje trądziku występują u dorosłych i jak je rozpoznać?

Trądzik u dorosłych jest coraz częściej spotykanym problemem. Może występować w różnych formach, które różnią się przyczynami, objawami i sposobami leczenia. Oto najczęstsze rodzaje trądziku występujące u dorosłych:

1. Trądzik pospolity, ropowiczy

• Zaskórniki otwarte oraz zamknięte, krosty, grudki lub torbiele
• Lokalizacja: głównie na twarzy, plecach i klatce piersiowej
• Skóra może być tłusta
• Przyczyna: nadprodukcja sebum, zatkanie porów, bakterie C. acnes

2. Trądzik hormonalny

• czerwone, bolesne zmiany zapalne (grudki, torbiele)
• Lokalizacja: dolna część twarzy – broda, linia żuchwy, szyja
• Przyczyna: zaburzenia hormonalne np. nadmiar androgenów, choroby tarczycy

3. Trądzik różowaty

• Zaczerwienienie twarzy, widoczne naczynka, grudki i krostki, ale brak zaskórników
• Przyczyna: predyspozycje genetyczne, reakcja na czynniki drażniące, zaburzenia naczyniowe

4. Trądzik zawodowy

• Przyczyna: wywołany przez ekspozycję na substancje drażniące w środowisku pracy, takie jak oleje, smoła czy chlor
• Grudki, krosty a czasem torbiele
• Lokalizacja: zmiany w miejscach kontaktu skóry z drażniącą substancją

5. Trądzik kosmetyczny

• Przyczyna: powodowany stosowaniem niewłaściwych kosmetyków, które zatykają pory
• Drobne zaskórniki i krostki
• Lokalizacja: miejsce aplikacji kosmetyków

6. Trądzik polekowy

• Przyczyna: wywołują go leki takie jak: sterydy, leki przeciwdepresyjne czy hormonalne
• Krosty i grudki pojawiające się po rozpoczęciu terapii
• Lokalizacja: mogą występować na nietypowych obszarach

7. Trądzik związany ze stresem

• Przyczyna: wysoki poziom stresu wywołuje wahania hormonalne i nadprodukcję sebum, co prowadzi do powstania zmian trądzikowych

Trądzik a dieta – jakie produkty mogą nasilać objawy?

Produkty o wysokim indeksie glikemicznym podnoszą cukier we krwi, co stymuluje wydzielanie insuliny. Insulina zwiększa aktywność gruczołów łojowych i produkcję sebum, co sprzyja powstawaniu trądziku.

Przykłady: słodycze, ryż biały, białe pieczywo, napoje słodzone, fast food.

Mleko i produkty mleczne – mleko zawiera hormony i białka, które mogą nasilać zmiany trądzikowe, szczególnie u osób wrażliwych

Przykłady: mleko odtłuszczone

Tłuszcze nasycone zwiększają stan zapalny w organizmie, co może nasilać zmiany trądzikowe

Przykłady: margaryny, chipsy, smażone potrawy

Czekolada – wysoka zawartość cukru i mleka może przyczyniać się do zwiększonej produkcji sebum.

Przykład: głównie czekolada mleczna

Alkohol odwadnia i osłabia funkcjonowanie wątroby, co może utrudnić usuwanie toksyn i nasilać problemy skórne

Jakie są skuteczne metody leczenia?

Leczenie trądziku dorosłego to wieloetapowy proces i zależy od nasilenia objawów, ich przyczyn oraz typu skóry. Do najważniejszych metod leczenia zalicza się leczenie farmakologiczne.

1. Leczenie miejscowe na skórę:

• Retinoidy – redukują zaskórniki i zapobiegają powstawaniu nowych zmian. Regulują odnowę komórek skóry.
• Antybiotyki miejscowe – działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.

2. Leczenie doustne:

• Antybiotyki – stosowane w umiarkowanych i ciężkich przypadkach
• Izotretynoina – silny lek stosowany w ciężkich postaciach trądziku. Redukuje sebum, stany zapalne oraz zmniejsza rozmiar gruczołów łojowych.
• Leki hormonalne – regulują poziom hormonów u kobiet z trądzikiem wywołanym zaburzeniami hormonalnymi.

3. Zabiegi kosmetyczne czyli pielęgnacja cery trądzikowej

• Peelingi chemiczne – złuszczają, redukują przebarwienia oraz odblokowują rozszerzone ujścia gruczołów łojowych.
• Laseroterapia – pomaga zmniejszyć stan zapalny, blizny i przebarwienia potrądzikowe.
• Mikronakłuwanie – pobudza regenerację skóry i wygładza blizny
• Terapia fotodynamiczna – działa przeciwbakteryjnie i reguluje pracę gruczołów.

4. Pielęgnacja domowa

Oparta na delikatnych produktach myjących, nieuszkadzających bariery hydrolipidowej skóry. W kosmetykach należy szukać takich składników jak kwas azelainowy, niacynamid czy retinoidy.

Leczenie trądziku farmakologiczne czy naturalne – co wybrać?

Wybór między farmakologicznym a naturalnym leczeniem zależy od rodzaju trądziku, nasilenia zmian oraz indywidualnych potrzeb skóry. Farmakologiczne leczenie posiada dużą skuteczność i szybkie działanie w ciężkich przypadkach, gdy zmiany są bolesne oraz głęboko osadzone. Pozwala na kontrole hormonalną, kiedy trądzik związany jest z zaburzeniami hormonalnymi . Jednak przyjmowanie leków może powodować suchość skóry, podrażnienia oraz nadwrażliwość na słońce.

Naturalne leczenie przynosi mniej skutków ubocznych, jest łagodne dla skóry, jednak w ciężkich przypadkach może być niewystarczające. Działanie skupia się na poprawie równowagi skóry, co przynosi korzyści w dłuższej perspektywie. Ta metoda leczenia przynosi pozytywny efekt w przypadku łagodnego trądziku dorosłych.

Najlepszym rozwiązaniem może okazać się połączenie obu metod –farmakologia w leczeniu ostrych zmian i naturalne podejście jak dieta czy pielęgnacja w codziennym dbaniu o skórę. Podczas konsultacji dermatologicznej lekarz szczegółowo omawia i planuje leczenie. 

Czy kosmetyki mogą wywoływać trądzik u osoby dorosłej?

Tak, tego rodzaju zmiany skórne określa się jako trądzik kosmetyczny. Powstaje on w wyniku stosowania produktów, które zatykają pory, powodują nadmierną produkcję sebum lub wywołują reakcje alergiczne.

Komedogenne składniki to m.in.: lanolina, oleje mineralne, woski czy silikony. Składniki te gromadzą się w porach i blokują je tworząc na skórze zaskórniki i krosty. Kosmetyki zawierające alkohol, sztuczne zapachy czy barwniki mogą wywołać reakcje alergiczne i podrażnienia, co sprzyja powstawaniu stanów zapalnych.

Trądzik może być również wywołany poprzez nieodpowiednie oczyszczanie skóry. Resztki kosmetyków mogą blokować pory, prowadząc do powstania wyprysków.

Jak pielęgnować skórę skłonną do trądziku?

Pielęgnacja skóry trądzikowej wymaga delikatności, regularności i stosowania produktów dostosowanych do jej potrzeb. Kluczowe jest ograniczenie przetłuszczania skóry oraz łagodzenie stanów zapalnych.

Zasady pielęgnacji domowej

1. Oczyszczanie rano i wieczorem

Wybieraj delikatne żele i pianki oczyszczające, które nie wysuszają skóry.

Składniki pomocne: kwas salicylowy, który oczyszcza pory i działa przeciwzapalnie, pantenol oraz alantoina działają łagodząco na podrażnienia

Podwójne oczyszczanie wieczorem: Płyn micelarny/olejek do demakijażu, potem żel myjący

2. Tonizacja

Stosuj toniki ze składnikami aktywnymi takimi jak niacynamd, który redukuje wydzielanie sebum i działa przeciwzapalnie lub kwas azelainowy, który złuszcza i rozjaśnia przebarwienia.

3. Nawilżanie

Stosuj lekkie kremy nawilżające

Składniki pomocne: kwas hialuronowy, ceramidy.

4. Ochrona przeciwsłoneczna

Zapobiegaj przebarwieniom i starzeniu się skóry. Używaj filtrów z filtrem SPF 30-50, najlepiej w formie lekkiej emulsji lub żelu.

5. Złuszczanie 1-2 razy w tygodniu

Usuwanie martwych komórek naskórka pozwoli odblokować zatkane pory i rozjaśnić przebarwienia pozapalne.

Składniki pomocne: kwas salicylowy, kwas migdałowy, kwas azelainowy.

6. Leczenie miejscowe

Nakładaj punktowo na zmiany trądzikowe produkty o działaniu leczniczym.

Składniki pomocne:

• kwas azelainowy – silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne,
• retinoidy – pochodne witaminy A wpływają na proces keratynizacji i minimalizują rozwój zaskórników
• nadtlenek benzoilu – zmniejszają nadmiar sebum, działa złuszczająco i przeciwbakteryjnie.

Czego unikać przy skórze trądzikowej?

1. Ciężkich, tłustych kremów i podkładów.
2. Alkoholu w kosmetykach.
3. Intensywnych peelingów mechanicznych.
4. Dotykania twarzy i wyciskania zmian.
5. Nadmiernego wysuszania skóry.

Jak zapobiegać nawrotom trądziku?

Najważniejsza jest konsekwencja działań, zmiana stylu życia i dbałość o skórę. Do kluczowych zasad należy:

• Odpowiednia pielęgnacja, czyli delikatne mycie, nawilżanie skóry, unikanie składników agresywnych i dobra ochrona przeciwsłoneczna
• Zdrowa dieta – unikanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym, ograniczanie nabiału. Do diety należy włączyć kwasy tłuszczowe omega-3 oraz antyoksydanty
• Regularne stosowanie leków podtrzymujących – zminimalizują ryzyko nawrotu
• Higiena i styl życia – nie dotykaj twarzy, często wymieniaj pościel, ogranicz mocny makijaż, zredukuj stres
• Regularna kontrola u dermatologa

Kiedy należy udać się do dermatologa?

Trądzik późny może wymagać konsultacji dermatologicznej kiedy pomimo stosowania produktów dostępnych bez recepty stan cery nie ulega poprawie. Jeśli występują głębokie, bolesne guzki, torbiele lub duże krosty mogą to być objawy ciężkiego trądziku, który wymaga leczenia farmakologicznego. Gdy problem trądziku nasila się przed miesiączką lub nagle wystąpił po 25 roku życia, problem może być związany z podłożem hormonalnym. Jeśli oprócz trądziku występują inne symptomy, jak nadmierne owłosienie, nieregularna miesiączka, czy szybkie przybieranie na wadze, konieczne jest szersze badanie pod kątem chorób endokrynologicznych.